"ŞAH İSMAİL SAFEVİ KIZILBAŞ DEVLETİ"
Cengiz YILDIRIM/Araştırmacı-Yazar
Bugün çok yararlandığım ve bilgilerimi test etme imkânı bulduğum Yazar Cengiz Yıldırım dostumun; “Şah İsmail Safevi Kızılbaş Devleti” adlı eserini tanıtmak istiyorum. Cengiz Yıldırım bu çalışmasında yaklaşık 170 kaynaktan yararlanmış, Şah İsmail’in efsanevi yaşamını adeta didik didik ederken, birçok bilinmeyene de ışık tutmaya çalışmış ve bunu da fazlasıyla başarmış.
Kitabı tanıtma isteğimin birçok nedeni var. Birincisi, konunun meraklısı ve gerçekten çok sayıda kaynağa ulaşarak, Şah İsmail gerçeğini anlamaya çalışan biri olarak, Şah İsmail'i menfi ve müspet anlamda değerlendiren çalışmaların neredeyse tamamının bu eserde yer aldığını gördüm. Yazar bu çalışmasıyla okura dönüp diyor ki; “ben, iğne ile kuyu kazarcasına çalışıp, bu alanda ne söylendiyse-yazıldıysa derledim. Okuyup sonuç çıkarmak ise size kalmış…”
Örneğin, Yavuz Selim Şah İsmail mevzuunda tartışmalı konulardan biri; Şah İsmail’in eşi Taçlu Hatun üzerindeki sır, ya da Osmanlı’ya esir düştükten sonra “Tacizade” adlı Osmanlı Vezirine nikâhlandığı tezviratıdır. Yazar, bu konuyu enine boyuna işliyor, gerek Osmanlı vakanüvislerinin gerekse günümüz (Hanefi) yazarlarının, dedikoduya dayalı mezhepçi-tarafgir iddialarını çürüterek gerçeğe ışık tutuyor.
Şah İsmail'in kurucusu olduğu devlet, kimi kaynaklarda "Safavi Kızılbaşlar Devleti," kimisinde "Safavi," kimisinde ise "Devlet-ü Kızılbaşan" şeklinde ifade ediliyor olsa da, Yazar, bu devletin kurucusu, yönetimi, komutanı, ahalisi, savaşçısı itibarıyla bir bütün olarak öz be öz Kızılbaş-Türkmen olduğu gerçeğinin karartılamayacağını bir kez daha gözler önüne seriyor.
Bir başka saptırma, "Anadolu Kızılbaşlarının Osmanlı karşıtı olmalarının nedeni, mezhebidir" yalanıdır. Oysa bu eserde etraflıca incelenerek ortaya konulduğu gibi; Kızılbaş taifesinin göç, isyan ve huruç hareketinin nedeni, Osmanlı devlet yönetiminin devşirmelere terk edilmesi, tımarların alınması, kötü yönetimi, mezhepçiliği, insan kıyımı ve ahaliyi açlığa mahkûm etmesidir.
Yazar Cengiz Yıldırım, Türk tarihi bakımından görmezden gelinmeyecek ölçüde bir büyük devlet adamı, Alevi Bektaşi inancı (Yol’u) açısından bir büyük şair ve Alevi cemlerinin Yol Ulusu olan Şah İsmail Hatayi’nin yaşam serüvenini ilmi açıdan ele alıp, sonuçlandırmış, iyi iş çıkarmış ve gerçekten bir büyük teşekkürü hak etmiştir.
Teşekkürler Cengiz Yıldırım, ellerine sağlık kardeşim.
Murtaza Demir
Araştırmacı, Yazar
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği ve Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür Eğitim Vakfı kurucu genel başkanı
